امروزه ترکیبات شیمیایی مختلفی به وجود آمده که کاربرد و مصارف زیادی در صنایع مختلف را شامل می شود. یکی از این مواد پر مصرف پلی اتیلن گلیکول است که با نام PEG نیز شناخته می شود. در ادامه این مقاله از سری مطالب وبلاگ آواشیمی به بررسی کاربرد پلی اتیلن گلیکول می پردازیم.
پلی اتیلن گلیکول (PEG)چیست؟
PEG ترکیبی شفاف، بدون رنگ و بی بو است. پلی اتیلن گلیکول محلول در آب بوده و در برابر گرما مقاومت مطلوبی دارد. دیگر ویژگی پلی اتیلن گلیکول این است که در برابر بسیاری از مواد شیمیایی بی اثر است. این ماده هیدرولیز و یا فاسد نشده و از ترکیبات غیر سمی است.
پلی اتیلن گلیکول به عنوان یک ماده سازگار با محیط زیست مورد استفاده قرار می گیرد. PEG به بافت های موجودات زنده نیز آسیب وارد نمی کند. داروی پلی اتیلن گلیکول با ورود به بدن موجود زنده دستگاه ایمنی را تحریک نمی کند. این ماده زیست تخریب پذیر بوده و توسط میکروب های هوازی و بی هوازی قابل تجزیه است.
کاربرد پلی اتیلن گلیکول صنعتی
پلی اتیلن گلیکول یا ضد یخ نوعی ترکیب از مشتقات نفتی است. این ترکیب از اتیلن گلیکول ساخته شده است که ماده اصلی در ساخت ضد یخ است.
این ماده را با نام های دیگری مانند پلی‌اتیلن اکسید یا پلی اکسی اتیلن نیز می شناسند. پلی اتیلن گلیکول ها ترکیباتی خنثی و بی بو هستند که به عنوان روان کننده و جاذب رطوبت استفاده می شوند. از دیگر موارد مصرف پلی اتیلن گلیکول استفاده به عنوان ترکیبات محلول در آب، روان کننده و نرم کننده است.
این ترکیبات در دسته پلیمرهای خطی قرار می گیرند. این ماده در فرمولاسیون بسیاری از روغن ها نیز دیده می شود.
کاربرد پلی اتیلن گلیکول در پزشکی
کاربرد پلی اتیلن گلیکول در پزشکی و داروسازی از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا اساس ساخت انواعی از ملین ها بر پایه این مواد استوار است.
- از کاربرد و خواص پلی اتیلن گلیکول در پزشکی و الکترولیت های اضافه شده برای پاکسازی کامل روده قبل از برخی جراحی ها یا کولونوسکوپی استفاده می شود.
- از کاربرد این ماده به عنوان ماده انعطاف پذیر و اتصال دهنده در بسیاری از دارو ها استفاده می شود.
- یبوست از مشکلات شایع در بین کودکان و بزرگ‌سالان است. این ماده نوعی ملین اسموتیک بوده و باعث نگهداری آب در مدفوع و افزایش دفعات اجابت مزاج خواهد شد. استفاده از این ماده در داروها در درمان کودکان مبتلا به یبوست مفید بوده و از کاربرد های مهم این ماده در پزشکی و داروسازی بشمار می آید.
- اتصال به داروهای پروتئینی از دیگر مصرف پلی اتیلن گلیکول می باشد و موجب عبور آرام پروتئین حمل شده به خون می شود.
- از جمله خواص این ماده بی نظیر در پزشکی که در حال بررسی های بیشتر است، احتمال اتصال سلول های عصبی به همدیگر با خواص این ماده است.
- هیدروژل های این ماده برای مقابله با نوعی بیماری لثه مورد استفاده قرار می گیرند.
- کاربرد پلی اتیلن گلیکول در قطره های چشمی هم دیده می شود.
اسپری های بی حسی و ضد درد و اسپری هایی ترمیم کننده از دیگر محصولاتی هستند که از این ماده در آن ها استفاده می شود.
کاربرد پلی اتیلن گلیکول در شیمی
پلی اتیلن گلیکول دارای مولکول های آب دوست است. بنابراین از آن در تولید شیشه های میکروسکوپ استفاده های فراوانی می شود. جلوگیری از چسبیدن پروتئین در مطالعات فلورسانس تک مولکولی به شیشه از مزایای مصرف پلی اتیلن گلیکول است. از طرفی این ماده غیر سمی بوده و بنابراین در انواع محصولات می توان از آن بهره برد.
دیگر کاربرد PEG به عنوان افزودنی در پوشش های انواع سطوح در انواع محیط های آبی و غیر آبی است.
برای کروماتوگرافی گاز به عنوان فاز قطبی ثابت مورد استفاده قرار گرفته و مایعی با ضریب انتقال گرمایی بالا در تست الکترونیکی است.
برای حفظ اشیائی که از زیر آب بیرون کشیده می شوند نیز از این ماده استفاده می شود.
از دیگر کاربرد PEG این است که می توان از آن به جای آب در اشیا چوبی استفاده کرده و باعث بهبود خشک کردن چوب شود.
کاربرد پلی اتیلن گلیکول در کشاورزی
این ماده در صنعت کشاورزی برای اعمال و شبیه سازی تنش خشکی استفاده می شود. کاربرد PEG با افزایش پتانسیل اسمزی محلول از جذب آب توسط ریشه گیاه ممانعت کرده و در نهایت به بروز تنش خشکی می انجامد. ترکیب فوق به دلیل جرم مولکولی بالا، جذب گیاه نشده و تنها پتانسیل اسمزی آب را منفی تر می کند. بدین ترتیب شرایط تنش برای گیاه ایجاد می گردد.
همان طور که در بالا نیز اشاره شد، پلی اتیلن گلیکول نوعی پلیمر است که با وزن های مولکولی مختلفی تولید می شود که هر کدام کاربرد متفاوت تری را خواهد داشت.
از عوارض پلی اتیلن گلیکول در پزشکی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- عوارض گوارشی مانند اسهال از جمله عوارض شایع دارویی این ماده است.
- نفخ، تهوع، درد های شکمی، مدفوع شل و باد کردن شکم از علائم نسبتا شایع محسوب می شوند.
- سوء هاضمه، باد گلو و ایجاد ناراحتی در معده از عوارض احتمالی دیگر این ماده محسوب می شود.
- به جز عوارض گوارشی، مصرف کننده پلی اتیلن گلیکول ممکن است دچار عوارض هماتولوژی و انکولوژی مانند خونریزی مقعدی نیز شود.
سخن آخر
در این مقاله به بررسی کاربرد پلی اتیلن گلیکول پرداختیم. کاربرد این ماده در صنایع مختلفی مانند شیمیایی، کشاورزی و پزشکی و … صورت می پذیرد. این ماده انواع مختلفی دارد، که با توجه به خواصشان مورد استفاده قرار می گیرند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با پلی اتیلن گلیکول و کاربردهای آن آن می توانید به وب سایت آوا شیمی صبا مراجعه نمایید. شرکت آواشیمی صبا، برند معتبر وارد کننده مواد اولیه دارویی است و دارای سابقه ای طولانی و برجسته در این حوزه می باشد.
