در این سری از مطالب وبلاگ آواشیمی صبا قصد داریم به معرفی کربوهیدرات ها و انواع آن ها بپردازیم. کربوهیدرات ها به سه نوع ساده، مرکب و پیچیده تقسیم می‌شوند که در ادامه به هر کدام از آنها خواهیم پرداخت.
کربوهیدرات ها چیستند؟
کربوهیدرات ها مولکول‌هایی هستند که توسط موجودات زنده ساخته می‌شوند و از ترکیب اتم‌های کربن، هیدروژن و اکسیژن ساخته شده‌اند. این مولکول‌ها در ارگانیزم موجودات زنده وظیفه‌ی ذخیره‌ی انرژی را بر عهده دارند. در واقع گیاهان و جانوران انرژی کسب شده‌ی خود را به کربوهیدرات‌ها تبدیل می‌کنند و آن را ذخیره می‌کنند و هرگاه که به انرژی نیاز داشته باشند این مولکول‌ها را توسط آنزیم‌های خود تجزیه کرده و به مصرف می‌رسانند.
حال می خواهیم به بررسی انواع کربوهیدرات ها بپردازیم.
کربوهیدرات های ساده
این نوع از کربوهیدرات ها از یک واحد قندی تشکیل شده‌اند و در مدت زمان کوتاهی توسط بدن هضم و جذب می‌شوند. این مولکول‌ها به طور مستقیم جذب بدن می‌شوند و برخلاف سایر انواع کربوهیدرات ها به آنزیم‌ها جهت هضم نیاز ندارند.
این کربوهیدرات ها که به آنها مونوساکارید نیز گفته می‌شود بر اساس تعداد کربن‌های ساختار مولکولی خود به چهار دسته‌ی اصلی به شرح زیر تقسیم می‌شوند:
1-مونوساکاریدهای سه‌کربنه: این دسته که به آنها تریوز نیز گفته می‌شود ساده‌ترین انواع کربوهیدرات ها هستند و دارای کاربردهایی از قبیل برنزه کردن بدن، تولید شراب و تولید لاکتیک اسید می‌باشند.
2-مونوساکاریدهای چهارکربنه: این دسته که نام علمی آن تتروز می‌باشد علاوه بر استفاده‌های تخصصی در حوزه شیمی آزمایشگاهی، در صنایع غذایی و جهت تغییر رنگ مواد خوراکی نیز به کار می‌رود.
3-مونوساکاریدهای پنج‌کربنه: این دسته که به آن پنتوز گفته می‌شود قندی بسیار با اهمیت برای علم بیوشیمی است. ریبوز که یکی از انواع قندهای این دسته است دارای کاربردهای گسترده‌ای در علم ژنتیک و پزشکی است.
4-مونوساکاریدهای شش‌کربنه: این دسته که هگزوز نامیده می‌شود مهمترین نوع از مونوساکاریدهاست. هگزوزها اصلی‌ترین واحدهای سازنده‌ی کربوهیدرات‌های پیچیده می‌باشند. قندهای بسیار مهم گلوکز، فروکتوز و گالاکتوز در این دسته قرار می‌گیرند. مونوساکاریدهای شش‌کربنه سوخت اصلی بدن انسان هستند. این قندها به‌طور فراوان در میوه‌ها و سبزیجاتی از قبیل ذرت، سیب زمینی، موز، پیاز، هویج و… موجود می‌باشند.
کربوهیدرات های مرکب
این نوع از کربوهیدرات ها از ترکیب ٢ تا ٩ واحد قندی تشکیل شده‌اند و به دو دسته به شرح زیر تقسیم می‌شوند:
دی ساکاریدها: این نوع از کربوهیدرات‌های مرکب از پیوند گلیکوزیدی دو واحد مونوساکارید شکل می‌گیرند. به‌طور مثال پیوند یک واحد گلوکز و یک واحد فروکتوز منجر به ایجاد ساکارز خواهد شد. لاکتوز (قند شیر)، مالتوز، سلوبیوز و ساکارز از جمله مهمترین دی ساکاریدها هستند.
الیگوساکاریدها: این دسته از کربوهیدرات‌ها دارای ٣ تا ٩ واحد قندی می‌باشند. این مولکول‌ها در بدن انسان دارای اهمیت بسیار زیادی هستند و در کلاژن‌ها، هورمون‌ها و آنزیم‌های مختلف، غشای سلولی، پروتئین‌های بدن، پلاسما و… حضور دارند. این مولکول‌ها در ریشه و جوانه‌ی بسیاری از گیاهان وجود دارند. پیاز، مارچوبه، کاسنی، کنگر، تره و سویا به میزان فراوان حاوی الیگوساکاریدها هستند.
کربوهیدرات های پیچیده
این نوع از کربوهیدرات ها نسبت به دو نوع قبلی زمان بیشتری را برای جذب شدن توسط بدن نیاز دارند و هضم آنها با ترشح آنزیم‌های تجزیه‌ای صورت می‌گیرد. سه نوع اصلی کربوهیدرات‌های پیچیده یا پلی ساکاریدها به شرح زیر می‌باشند:
1-نشاسته: نشاسته یا استارچ شکل ذخیره‌شده‌ی انرژی در گیاهان است. این ماده یکی از فراوان‌ترین مواد موجود در غذاهاست و دارای خواص متعددی برای سلامتی و همچنین کاربردهای فراوانی در صنعت است. گندم، سیب زمینی، ذرت و برنج اصلی‌ترین منابع نشاسته می‌باشند.
شما میتوانید برای خرید استارچ دارویی به سایت آواشیمی صبا مراجعه کنید.
2-گلیکوژن: گلیکوژن شکل ذخیره‌شده‌ی انرژی در انسان و جانوران است. در واقع بدن انرژی کسب‌شده‌ی خود را با تبدیل به گلیکوژن ذخیره می‌نماید تا در مواقع لزوم آن را به گلوکز تجزیه کرده و به مصرف برساند. پستانداران این ماده را در ماهیچه‌های خود ذخیره می‌کنند.
3-سلولز: این ماده برای دستگاه گوارش انسان قابل هضم نیست اما دارای کاربردهای صنعتی بسیار زیادی است. سلولز به شکل گسترده در صنعت تولید نخ و پارچه و پوشاک، پزشکی، تولید کاغذ، پلاستیک‌سازی، تولید رنگ و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وبسایت آواشیمی صبا مراجعه کنید.
امیواریم در پایان از مطلب معرفی کربوهیدرات ها و انواع آن ها استفاده لازم را برده باشید.
